dag 4 - Kiseljak

Donderdag is alweer de vierde dag dat we in Sarajevo zijn. Vandaag huren we een auto om rond te rijden en te kijken op de plaatsen waar ik ruim 20 jaar geleden een half jaar gezeten heb. Op het vliegveld halen we onze auto, een vrij nieuwe zwarte VW Golf. Deze zat rondom vol krassen en deukjes, wat wel wat zegt over de gemiddelde rijstijl hier. De auto was van binnen schoon en rijdt prima. Allereerst rijden we naar Kiseljak, hier staat het hotel waar het hoofdkwartier van UNPROFOR Bosnië in was gevestigd en ik een half jaar 'gewoond' heb. Eerst maar eens de juiste weg zien te vinden, geen TomTom gebrekkige borden en veel wegwerkzaamheden. Dus met de autokaart op schoot maar wat proberen. Maar het lukt, na 1 keer verkeerd gereden te hebben zitten we op de weg naar Kiseljak. Eerst herken ik helemaal niets van de omgeving. Er is in die 20 jaar ook zoveel nieuw gebouwd, bedrijven, huizen, hotels. Maar hoe verder van de stad af hoe meer ik begin te herkennen. Ook dingen die ik vergeten was. Ongeveer halverwege zitten ineens een aantal beste haarspeldbochten, daar had ik nooit meer aan gedacht, maar toen we daar reden wist ik het weer. Langs de hele weg heel veel nieuwe huizen en bedrijven. En dan na 30 km zie ik de kerk van Kiseljak boven op een heuvel verschijnen, even later staat daar het prominente hotel Dalmatija, het olympisch hotel van 1984. Dit hotel is van 1992 tot 1996 door de VN gehuurd voor $ 1.000.000 per jaar om te gebruiken als headquarters in Bosnië. In Kiseljak geen moskeeën, het was, en is nog steeds horen we later, een Kroatisch bolwerk waar de HVO (het Kroatisch leger) de dienst uitmaakt.
We parkeerden de auto tegenover de pizzeria Makao om naar het hotel 100 meter verderop te lopen. Destijds waren er 2 dingen voor ons belangrijk in Kiseljak. Het hotel waar we woonden en werkten èn de pizzeria Makao waar we geregeld pizza gingen eten om de militaire Deense koks in het hotel te ontlopen. Helaas werd destijds halverwege ons verblijf de pizzeria opgeblazen met een landmijn die naar binnen gegooid werd. Pas later is deze weer hersteld.
Het hotel, dat zagen we al gauw, zag er niet best uit. Verwaarloosd en niet in gebruik. Al het witte verfwerk op de muren was groen uitgeslagen, de ramen vies. Dat wij er hebben gezeten is ook niet meer te zien. Hier en daar zie je nog wel de lijmresten van plakband waar de ramen mee getaped waren, een vaal rood kruis op de muur waar de medische post zat, ook de parkeerplaats voor alle VN voertuigen, die door de Noorse genie aangelegd is, is nog intact. Maar verder van onze aanwezigheid daar geen spoor meer.
De trap aan de zijkant van het hotel genomen, het hotel is tegen een heuvel aangebouwd waardoor de hoofdingang op de middelste van het 7 verdieping tellend gebouw zit. Ook daar alles dicht, deuren met kettingen en sloten afgesloten. Binnen staan oude verwaarloosde meubels en alles onder een dikke laag stof. Wat wel opviel dat het hele dak vernieuwd was. Dat was destijds rood maar nu groen en vast niet ouder dan een jaar of 5.
Verder konden we niet veel meer zien, dus maar terug naar de auto. De pizzeria Makao zag er ook al zo ongebruikt uit. Aan de overkant zat een eettentje daar op het terras eten besteld. Nu had ik een paar weken geleden via Facebook contact gehad met ene Zvorko, eigenaar van het hotel die tevens ook eigenaar is van de pizzeria. Ik de ober vragen of hij Zvonko kende, ja hoor die woont aan de overkant achter Makao. Even later komt hij vertellen dat Zvonko zojuist langsliep richting de winkel.
Toen Zvonko terug kwam heb ik hem aangesproken. Hij vond het leuk dat we er waren heeft de sleutels van het hotel opgehaald om ons alles te kunnen laten zien. Wat een herkenning in het hotel, heel veel was nog hetzelfde. De meubels de inrichting en zelfs de gordijnen waren nog hetzelfde. De eigenaar genoot ervan om alles te laten zien, en ook dat ik zoveel herkende. Daarna naar de pizzeria, ook niets veranderd. Ik liet hem foto's zien van 1992, dit vond hij prachtig.
Zowel de pizzeria als het hotel mogen van de autoriteiten niet open. Zvonko ligt nogal overhoop met hen vanwege zijn mening. Allemaal politiek.
Boven de pizzeria allemaal prachtige appartementen, Zvonko wilde dat we bleven helemaal gratis als zijn gasten. Met moeite hem duidelijk kunnen maken dat het niet in ons programma past. Helaas. Toen trok hij een zelfgemaakt schilderij van de muur, met daarop het hotel. Was een cadeau voor mij, maar ja dat werd lastig in het vliegtuig. Beloofd dat ik later nog eens terugkom, met Piet Arissen, in de auto en dag ik hem dan meeneem.
Daarna naar een terras van een café wat koffie drinken met hem. Zijn dochter kwam nog langs, zij sprak goed engels, konden we elkaar nog beter dingen duidelijk maken. Zvonko bleef erop hameren dat ik echt terug moest komen, kost me dan helemaal niets. Bij het afscheid geven we hen nog een cadeautje uit Nederland, Wilhelmina pepermunt met porseleinen klompjes, en de vriendschap kon niet meer stuk.
Daarna zijn we met de auto verder gereden, eerst naar Visoko, waar de Canadezen zaten. Een hele mooie smalle kronkelige weg door een smal dal heen. Ook hier kan ik weer een heel verhaal/avontuur van toen over vertellen. Maar ik heb nu al zoveel tekst. Daarna binnendoor naar Zenica, daar hopeloos verdwaald :)
Vervolgens naar Busovaca gereden, daar zat destijds het NL/BE transportbattalion in hotel Tisa, toen heette het hotel Nunspeet.
Daar koffie gedronken en hele gesprekken gehad met een man van dat hotel over de situatie destijds en nu. Heel interessant, zeker ook voor Roelien, Derk Jan en Anne. Zo hadden we alweer en hele dag gehad. Gauw verder gereden naar Sarajevo Aerodrome om de auto weer in te leveren.
Toen dachten we, laten we nu de bus en tram terugnemen naar de stad, toch iets goedkoper. Stonden we bij de bushalte, stopt daar een oude VW Golf met een oude baas erin met één bruine tand in zijn mond. Volgens hem kwam er geen bus en hij kon wel als taxi spelen voor 20 KM (10 euro), dat vond ik natuurlijk veel te duur voor de helft deed hij het uiteindelijk. Wat een man, hele verhalen over de oorlog en dat de Serven 'schweinen' zijn. Genoten van de rit. Daarna lekker gegeten bij de pizzeria, en doodmoe naar bed.
Donderdag doen we rustig aan, alleen even zwemmen in het prachtig zwembad (10 x 50 meter-bad) van Sarajevo.

Groet,
René